Бар жиған-тергенін алаяқ компанияға аударып, бес жылдан бері қарыз қамытының астында жүрген атыраулықтардың саны – 493 адам. Олар өздерін «ең адал тұрғын үй кооперативіміз» деп таныстырған компанияға 4,3 млрд теңге аударған. Аяғында үйсіз, ақшасыз қалғандардың жартысы пәтер жалдап, енді бірі туыстарының үйін жағалап, тентіреп жүр.
«СарайшықИнвестГруп» компаниясына жайлы баспана аламын деп 6 млн теңге қаржы аударған үлескерлердің бірі – Амандық Абдолов. «Маған компанияның тиімді бағамен жайлы баспана алу мүмкіндігін ұсынғаyы ұнады. «Небәрі бір жылдың ішінде салынып бітеді» деген уәдені келісімшартқа жазып берген соң Амандық Абдолов кооперативке имандай сенген. 2019 жылы салым салған ол құрылыстың заңсыз екенін арада 5 жыл өткеннен кейін бір-ақ білген.
«Шыны керек, бұл ақшаны мен бір емес, бірнеше жұмыс істеп жүріп жинадым. Қазірдің өзінде 4 жерде жұмыс істеймін. Бірақ ақшамның көп бөлігі сырқат анамды емдетуге кетіп жатыр. Баяғы ескі 1 бөлмелі барак үйде тұрып жатырмыз. Анам жаңа үйді көріп кетсе екен деген арманым орындала ма, жоқ па, соған күмәнім бар», – дейді алданған тұрғын Амандық Абдолов.
«Кооперативтің келісімшартта жазған уәдесі бойынша біз осыдан төрт жыл бұрын баспаналы болуымыз керек еді. Бір ғана Saraishyq development кооперативіне жүздеген адам ақша аударды. Арамызда бірден екі пәтердің ақшасын алдын ала толықтай төлеп тастағандар да бар. Үйден үміт жоқ. Себебі оны салып бітіру енді мүмкін емес. Салымшылар өз ақшасына күзетші жалдап отыр. Соған қарамастан қараусыз жатқан құрылыс нысаны тоналып, әбден күйі кеткен. Ең болмаса, алаяқтық жолмен алынған ақша неге жеделдетіліп қайтарылмайды? Сондықтан біз, салымшылар құзырлы органдардан кінәлілерді жазалап, шығындарын өтеп беруге көмектесуді сұраймыз», – дейді зейнеткер Сәулеш Шайхиева.
Атырау облыстық мемлекеттік сәулет-құрылыс инспекциясы бөлімінің өкілі Рүстем Мәкібаевтың айтуынша, құрылысы 2018 жылы басталған тұрғын үй кооперативтерінің үй салуға рұқсаты болмаған. Сондықтан облыстық прокуратураның ұсынысы бойынша құрылыс жұмыстары тоқтатылған.
Қордаланған мәселе бойынша біз Атырау қаласының прокуратурасына хабарластық. Құзырлы орган тұрғын үй-құрылыс коопертивтері құрылтайшыларының заңсыз әрекеттерінен зардап шеккен азаматтардың құқықтарын қорғау жөнінде жұмыс істеліп жатқанын хабарлады.
«Атамекен тұрғын үй», Family town, Baisanat Residence және SaraishyqInvestGroup иелері қылмыстық жауапкершілікке тартылып, 6 жылдан 8 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айырылды. Қала прокуратурасының бастамасымен қалалық әкімдік және Мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауы басқармасының қатысуымен жұмыс тобы құрылды. Және құрылыс жүргізілген жер учаскесі халыққа қайтарылды. Зардап шеккен үлескерлерге енді инвесторлар ғана көмектесе алады. Сондықтан тұрғын үйді аяқтауға инвесторлар іздестірілуі керек», – дейді Атырау қалалық прокуратурасының орынбасары Ерлан Какиев.
Көптеген үлескердің ақшасын заңсыз иемденген компаниялардың басшылары мен құрылтайшылары түрлі мерзімге сотталды. Олардың қатарында Nazik Group ЖШС директоры бес жылға бас бостандығынан айырылды, басқа компаниялардың құрылтайшыларына алты жылдан сегіз жылға дейін жаза кесілді. Сонымен қатар Атырау қаласының прокуратурасы екі құрылыс компаниясына жарнама арқылы үлескерлердің ақшасын заңсыз тартқаны үшін бір миллион теңгеден айыппұл салды.
Бірақ үлескерлердің талабы мұнымен бітпей отыр. «Сот кінәлілерді бас бостандығынан айырумен шектелмей, салған ақшамызды қайтаруды талап міндеттесе, сот шешімдерінің нәтижесінде өз ақшамызды қайтарып алуға мүмкіндік болар еді» дейді үлескерлер. Ал үлескерлердің жарты бөлігі түбі баспаналы болатындары ақиқат болса, құрылыстың аяқталуын күткісі келеді.
Шыны керек, үлескерлерге қатысты проблема бір ғана Атырауда емес, тәуелсіздік алған 30 жылдан астам уақыттан бері еліміздің түкпір-түкпірінде кездесіп жатқан жағдай. Алаяқтық схемамен азаматтардың ақшасын алып жатқан тұрғын үй компанияларының көбеюі – үлескерлерге қатысты заңнаманы қатаңдату қажеттілігін көрсетіп отыр. Елде тұрғын үй нарығында осындай жағдайлардың қайталанбауы үшін бақылауды күшейту және үлескерлердің құқықтарын қорғау бағытында нақты шаралар қабылдануы қажет-ақ.
Баян ЖАНҰЗАҚ,
Атырау облысы