«Жаңадан салынып біткен келешектің мектептеріне директор тағайындау үшін 25 миллион теңге жинатады екен» десті бірі. Осы салаға жауапты қала әкімінің орынбасарының тәбеті жақсы дегенді көлденеңдетті тағы біреуі. Кім білсін, Астанадан аттай қалап алдырған білікті маман да үш айға зорға шыдады. Тағы бір басшы «көрмегенім енді осы қала болсын!» деп екі қолын төбесіне қойып безіп кетіпті. Сонда шамшырақты шаһардың білім саласына безгек тиген бе?
Қала әкімі бір күні орынбасарын өзіне шақырып алды. Әуелі «білім саласы неге былығып жатыр?» деп бақырып алды. Ащы тілін орынбасарына батырып алды.
– Тұрақтамайды, – деді орынбасар.
Бұл әкімнің құлағына «мұғалімдер айлықтарын тұрақты алмайды» деп естілді.
– Ойбай-ау, қала бюджетінің 40 пайызы осы салаға кетеді. Олар қалайша айлық жалақыларын тұрақты алмайды? – деп бажырайды қала басшысы.
Сөзден жаңылысатын орынбасар ма, тоқтамады, білім департаментінің жүгі ауғалы басшы біткен қашып жатыр деп түсіндірді. Оның сөзіне қарағанда, осы уақытқа дейін білім саласында ешқандай жетістік болмаған. Республика бойынша рейтинг кейін тартып жүр. Соларды түзейді ме деп алдырған басшылар мұндағы ахуалды көріп безіп кетеді екен.
Бірақ орынбасар жекеменшік мектептерге үш ай бойы қаражат аудартпағанын бүгіп қалды.
– Білім департаментіне енді кімді қоямыз? – деп сұрады әкім.
Орынбасар иығын қықаң еткізді.
– Осында тұрғын-үй-коммуналдық шарушылық бөлімі басшысының орынбасары, одан мәдениет басқармасы басшысының орынбасары болған бір жігіт бар. Соны қолай көріп отырмын, – деді әкім.
«Басшыларым сөз айтса, бас изеймін шыбындап» деп тұрған орынбасар не десін? Бас шұлғыды. Келісті. Келіспей қайда барады?
Орынбасардың аты Сырбай еді. Өзі мұғалім біткенмен қырбай еді. «Білім саласын жолға қоямын» деп тексермеген мектебі қалмаған. Бес-алты директорды қырына алған еді. Олар қашып құтылды. Тағы біреуімен соттасып жатқан көрінеді.
Сырбай сыр аңдады. Білімнің болашақ басшысы қитық руынан екен. «Е, сырың мәлім болды, басеке!» деп миығынан күлді.
Көп ұзамай Қалдыбай Ырысбеков білім департаментінің басшысы болып тағайындалды.
– Қырық бес минут та сабақ беріп көрмеген ол білім саласын қалай басқарады? – деп мұғалім біткен шуылдасты.
Бірақ жарлы байғұстың сөзін кім тыңдаған? Бастықтың аты – бастық. Бүгінде білім саласының мамандары соның айдауымен жүр. «Тұр» десе тұрады, «жат» десе жатады.
– Е, қолынан келгендер қонышынан басады-дағы. Мәдениет басқармасына жер маманын әкеліп қонжиытқан еді. Енді білімге мынаны әкелді. Бізге көше сыпырушыны әкелмегеніне шүкіршілік айт, – деп бір мұғалім жерге түкірді.
– Несі бар, қитық руынан болса, ол да өтіп кетеді, – деді тағы бір мұғалім.
Мұны естігендер не жыларын, не күлерін бідмей дал болды...
Таңжарық СЕЙІТЖАНОВ