Бұған күмәніңіз болмасын. «Елде ашықтық, қолжетімділік, демократия болсын» деген талапты барлығы да мұқият орындап жүр. Бұған дәлел – ғимаратқа кіреберістегі басшының, оның орынбасарларының функциялы атқарар қызметі мен телефон нөмірлері жазылып қойылған тақта. Ашықтық, қолжетімділік деген, міне осындай-ақ болар!
Бірақ сіз оларды жұмыс уақытысында өліп кетсеңіз де таба алмайсыз. Бірінің аузына бірі түкіріп қойғандай, барлығы бірдей жиналыстарда отырған немесе суыт тапсырмалармен шалғайда іс-сапарларда жүрген болады. Мекемеге кіреберістегі күзетшілер ішке қарай шыбын ұшырмайды. Жебірейілдей жеті атаңнан бастап түгіңді қалдырмай тергеп, қансорпаңды шығарады. Басшының қабылдау бөлмесіне жетемін дегенше о дүниеге аттанып кете жаздайсыз.
Таяуда тығыз-таяу бір жұмысым шығып, аудандық әкімдікке бара қойдым. Әдеттегідей сансыз кедергілерге тап болдым. «Тергеуші»-күзетші мені біраз сілкілеп алған соң, сабасына түсті. Ашумен қан қысымым көтеріліп байқамаппын, әкімнің телефоны кіреберісте-ақ бадырайып жазылып тұр екен ғой. Мұндай мүмкіндік қайдан табылады? Айдан да таба алмайсыз. Ұрыста тұрыс бар ма, дереу әкімнің телефон нөмерін қойын дәптеріме жазып алдым. Былай шыға қоңыраулатайын келіп. Япырай, тым-тырыс. Қоңырау бармайды. Әрі қоңыраулаттым, бері қоңыраулаттым. Телефон жауап бермеген соң, әлгі әкімдікке иттей болып қайтып келдім. Жәй келгенім жоқ, реніш-өкпемді айтып келдім.
– Бізге не дейсіз? Бастық орнында жоқ. Жиналысқа кеткен. Телефонын алдыңыз. Хабарласып, шақырған кезіңде келіңіз, – деп ақыл айтты күзетші.
Құдай-ай! Күзетшінің ақылына зәру қылған заман-ай! Есем кеткендей әкімдікке қайта айналып келе бердім. Сол баяғы бір жартас. Айқайлайсың, жаңғырық шығады. Бірақ қаңғырып қаласың. Басшысы да, қосшысы да зым-зия жоқ. Тіптен, ізің таппайсың. Телефондары үнемі «зона аясынан тыс жерде» болады да тұрады.
«Осы бәледен құтылайық» деп өздерінше жедел жоспар ойластырды ма әлде тәртіптері солай ма, бір белсенді шығып, аты-жөнімді, тұрағымды, телефон нөмерімді журналға жазып алды. «Пәлен күні әкімнің қабылдауы болады. Соған жазылдыңыз. Тырп етпей үйіңізде отырыңыз. Телефон шырылдаған күні пырылдаған күйі жетіп келіңіз», – деп кеңес айтты тіркеуші тырысқан күйі. Содан бері жарты жыл өтті, не өлі, не тірі екені белгісіз, әкімшілік жақтан тырс еткен хабар жоқ.
Таяуда танысымның көлігін біреулер алдап алып кетіп, қайтармай қойыпты. Соның шаруасымен қалалық ішкі істер департаментінің аудандық бөліміне екпініміз тау қопарардай болып ентігіп жеттік. Жеткеніміз бар болсын, басымыз тауға шағылып, кірер жерде кідіріп қалдық. Полиция қызметкерлері терезеден қаратпайды. Бірінші басшы әдеттегідей департаментке жаналқым жиналысқа кетіпті. Орынбасарлары орындарында жоқ. Барлығы да шұғыл шаруамен жүрген көрінеді. Енді қайттік? Сөйтсек, мұнда да бөлім бастығының, орынбасарларының телефондары тайға таңба басқандай жазулы тұр екен. Телефонымызға шырт еткізіп түсіріп алдық. Телефонын көтерсе, базынамызды байыпты жеткізіп, қабылдауын сұранбақпыз. Қайдағы? Сол баяғы телефоны зонадан тыс жерде. Сонда бұлар шетел асып кеткен бе? Япырай, оқалының барлығы шетел асып кетсе, еліміздегі қоғамдық тәртіпті кім бақыламақ?
Ойым онға, санам санға бөлініп, мең-зең күйде келе жаттым. Не көрініпті сонша, телефонын көтеретін шығар? «Сіздің байланысыңыз желіде. Күте тұрыңыз». Шешем ұл тапқандай қуандым. Демек, желі бос емес қой. Басай қалғанда міндетті түрде көтереді. Басшы деген халықпен санасатын, биік талғамды, өрелі азамат болады емес пе? Тағы да қоңыраулаттым. Сол баяғы бір жауап. «Сіздің байланысыңыз желіде. Күте тұрыңыз». «Күте тұрыңыз. Күте тұрыңыз, Күте тұрыңыз».
Күте тұрамыз. Өйткені қарапайым халық күте тұруға әбден көндіккен...
Сабырбек ОЛЖАБАЙ