Қазақстанда соңғы 80 жылда болған ең ірі табиғи апат – су тасқыны тақырыбын арқау еткен тікелей эфир 5 сағатқа ұласты. Телемарафон аясында Qazaqstan, «Хабар», Jibek Joly, «Еуразия», «КТК», «31 арна», Atameken Business, Astana TV, «7 арна» және Almaty TV арналары эфирінде жауапты тұлғалар тасқынның салдары және мемлекет тарапынан қабылданып жатқан шаралар жайын айтып берді.
Тікелей эфирге тасқынның зардабын жоюға жауапты бірқатар министрлік басшыларынан Төтенше жағдайлар министрі Шыңғыс Әрінов, Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова, Қаржы министрі Мәди Такиев, Өнеркәсіп және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев, Қорғаныс министрлігінің ресми өкілі Руслан Жангулин, Су ресурстары және ирригация министрінің бірінші орынбасары Болат Бекнияз, Оқу-ағарту вице-министрі Еділ Оспанов, Парламент депутаттары, Қазақстан халқы Ассамблеясының өкілдері мен еріктілер қатысты.
Төтенше жағдайлар министрі Шыңғыс Әріновтің айтуынша, қазірге дейін су тасқыны болған өңірлерден 119 мың адам толық эвакуацияланған. Оның 45 мыңға жуығы – бала. Төтенше оқиға басталғалы тасқын болған өңірлерге Қарулы Күштердің 5 400-ден аса әскері, 230 техникасы, 12 тікұшақ пен 5 әскери ұшақ жұмылдырылған.
«Жер үйлері суға кеткен азаматтардың баспана құрылысы 1 маусымда басталады. Жаппай құрылыс келесі жылыту маусымына дейін жалғасады немесе зардап шеккендердің әрқайсысына бағасы 22 млн-нан аспайтын дайын пәтер ұсынылады», – деді Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының орынбасары Қанат Мыңбаев.
Бүгінге дейін тасқын зардабын жоюға меценаттар мен ірі компаниялардан 200 миллиард теңгеден аса қаражат жиналған. Бұл қомақты қаржы мектептер мен үйлер, балабақшалар мен жол салуға жұмсалады. «Біз біргеміз!» телемарафоны барысында су тасқынының алдын алу бойынша Су ресурстары және ирригация министрінің бірінші орынбасары Болат Бекнияз 2030 жылға дейін жалпы саны 20 көлемді су қоймасын салу жоспарланып отырғанын айтты.
Телемарафонда тасқын судың алдын алуға және зардабын жоюға өзара көмек қолын соза білген ел тұрғындарының қайырымды әрекеті жайында жан-жақты айтылды. Күн райы қолайсыз болса да, 280 адамды ұшақпен эвакуациялап, тасымалдаған әскери ұшқыш Бибарыс Ибраевтың жанкештілігі баяндалды. Тікелей эфирде қайықпен 200 адамды аман алып қалған ақтөбелік құтқарушы Ерсайын Нұржановтың ерлігі де айтылды. Петропавлдағы тасқын судан зардап шеккен тұрғындарды тегін тасып, халықтың ризашылығына бөленген жүргізушілердің ізгі ісі де көрсетілді. Орал қаласының шетіндегі саяжайларға су жайылып, үйлерінде қалып қойған тұрғындарды құтқарған сержанттар, мектеп мүлкін судан аман алып қалу үшін күрескен Қостанай облысындағы Алтынсарин ауылының ұстаздары, 1000-нан аса еріктінің басын қосқан «Жүректен жүрекке» волонтерлік клубының мүшесі Әлішер Садықтың өнегесі баяндалды.
Жалпыұлттық телемарафон барысында айтылған ресми ақпаратқа сүйенсек, қазір зардап шеккен 13 547 отбасы 4,9 млрд теңгеден аса бірреттік төлем алды. Атырау, Батыс Қазақстан, Қостанай, Солтүстік Қазақстан мен өзге де өңірлердің тұрғындарынан көмек алу бойынша жалпы саны 22 748 өтінім түскен. Бүгінде су тасқынынан зардап шеккен аймақтардағы 527 үйді қалпына келтіруге 682 млн теңгеден астам қаражат бөлінді. Ақмола, Қостанай, Қарағанды және Павлодар облыстарында 50-ден астам отбасы үйлер мен пәтерлерге қоныстанды.
Қоғамдық штаб өкілі Әскер Пириев тасқын кезінде қызмет еткен Қазақстан халқы Ассамблеясының 12 мыңға жуық еріктісі туралы сөз қозғады. «Жүректен жүрекке» акциясы барысында 800 миллион теңгеден асатын гуманитарлық көмек көрсетілген. Телемарафонда Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы жедел штаб құрып, «Қиындықта ел бірге» акциясын жариялап, қор ашып, мешіт қызметкерлері мен жамағаттан құралған 2000-нан аса еріктіні тартқаны айтылды.
Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова телемарафонда маңызды дерек келтірді.
«Су тасқынының алғашқы күнінен бастап барлық медицина қызметкері су алған облыстарда күні-түні жұмыс істеді. Тасқын аймақтарынан 440 әйел облыс орталықтарына көшірілді. 460-қа жуық жүкті келіншекті аман-есен босандырып алдық. Созылмалы ауруы бар науқастарды дер кезінде дәрімен қамтамасыз ету ісі бақылауымызда. Барлық жерде медициналық бекет ұйымдастырылды. Жұқпалы аурулардың алдын алу жұмысы ұдайы жүргізілді. Гуманитарлық көмек ретінде келген ас-су да жіті тексеріліп отырады. Кезең-кезеңімен сараптама жасалынып, қорытындысын бақылап отырмыз. Ауру тарау дерегі тіркелген жоқ. Су тасқыны болған өңірлерде үйлермен қоса мәйіттерді, жануарлар көмілген шұңқырларды шайып кетіп, қауіпті індет таралып кету қаупі болды. Соған орай біз бас санитарлық дәрігердің қаулысына сәйкес тиісті жұмыс жүргізіп, судың сынамасын алып отырмыз. Бүгінге дейін 6000 нысан дезинфекцияланды. Барлық аймақта дезинфекциялау шарасы әлі де жүріп жатыр. Маска режимі енгізілмейді», – деді А.Әлназарова.
Телемарафон барысында 48 спикер 10 арнаның тікелей эфиріне шықты. Телемарафонда 10 арнаны 21 тележүргізуші бірінен соң бірі сөз алып, эфирді тізгіндеп отырды.
Телемарафонның негізгі ұйымдастырушысы – «Қазақстан» телерадиокорпорациясы. Корпорация басшысы Ләззат Танысбай:
«Қиын кезеңде бәрімізге күрделі шешімдер қабылдауға тура келеді. Отандық телевизия тарихында форматы мен ауқымы жағынан мұндай марафон тұңғыш рет өтіп отыр. Жекеменшік және мемлекеттік арналар бірігіп 5 сағаттық эфир ұйымдастырды. Бұл жерде халықтың ауызбірлігімен қоса, еліміздегі телеарна мамандарының ынтымағы да айқын көрінді», – деді.
Шараның онлайн трансляциясы 10 телеарнаның эфирінде, ресми сайттарында, Facebook және YouTube желілерінде, сондай-ақ Telegram-арналарында жүргізілді.
С.БЕГІМБАЕВА