Осы ретте сарапшылар Ұлттық банк инфляциялық қысымды тежеу үшін қатаң ақша-несие саясатын сақтауы қажет пе деген сұраққа өз пікірлерін білдірді, - деп хабарлайды Аikyn.kz.
Мәселен танымал қаржы сарапшысы Расул Рысмамбетов ЖІӨ-нің өсуінің негізгі себептерін түсіндірді.
«Базалық мөлшерлеме жоғары болған жағдайда негізінен ЖІӨ-нің өсуі белсенді кредиттеу есебінен емес, фискалдық ынталандыру, инфрақұрылымдық жобаларға бағытталған мемлекеттік шығындардың артуы есебінен қамтамасыз етіледі. Бұл қаражаттар ақырында халыққа жалақы, компаниялардың пайдасы түрінде жетеді және соның нәтижесінде ЖІӨ-нің өсуіне ықпал етеді. Бұл жерде негізгі қозғаушы күштер – мемлекеттік және тұтынушылық шығындар», – деп түсіндірді сарапшысы.
Сондай-ақ ол мұндай өсім қарыз қаражатының құны жоғары болған жағдайында да инфляциялық қысымды күшейтуі мүмкін екенін атап өтті.
«Фискалдық ынталандыру, мемлекеттік шығындардың артуы жағдайында қаражаттың түрлі салалар арасында қайта бөлінуі бұл қалыпты құбылыс, қалыпты жағдай. Сондай-ақ, жоғары пайыздық мөлшерлемелер мен кредит ресурстарының қымбаттығы экономиканың дамуына әсер ететін негізгі фактор емес. Мұны да ескеру керек. Біздің жағдайда мемлекет экономиканың және нарықтың белсенді қатысушысы болғандықтан, кредиттік саясаттың ықпалы шектеулі», – дейді сарапшы.
Расул Рысмамбетов ақша-несие саясатын қатаңдату ықтималдығын талқылай келе базалық мөлшерлеме қазіргі деңгей – 16,5% шамасында сақталады деп болжайды.
Сарапшының айтуынша, қазір қатаң ақша-несие саясатының әсері байқала бастады.
«Инфляциялық болжамдар сәл төмендеген сияқты бұл да маусымдық факторлардың әсері де болуы мүмкін. Бірақ мен айтқандай, мемлекеттік бюджеттің экономикаға белсенді қатысуына байланысты кредит нарығы инфляцияға айтарлықтай әсер етіп отыр деп айту қиын. Негізгі қысым – мемлекеттік шығындардан туындайды, олардан қазіргі жағдайда бас тарту мүмкін емес. Сондықтан несие нарығының әсері шектеулі және көбіне тұтынушылық секторда байқалады», – деп толықтырды сарапшы.
Ол сондай-ақ базалық мөлшерлемеге қатысты шешімге макроэкономикалық жағдай айтарлықтай әсер ететінін атап өтті. Бұл өз кезегінде, Украинадағы қақтығыстың өрбуі мен бейбіт бастамалардың табысты болуына байланысты. Егер аталған бағытта қандай да бір өзгерістер болса, макроэкономикалық жағдайдың жақсаруын болжауға болады.
Айта кетейік, наурыз айының басында Ұлттық банк инфляция бойынша болжамдарын айтарлықтай қайта қарады. Монетарлық реттеуші 2025 жылға арналған инфляциялық күтулерін 10-12% деңгейінде арттырды.
Бұған дейін Halyk Finance сарапшылары 2025 жылдың соңында жылдық инфляция 9-10% деңгейінде болады деген болжамдарын жариялады. Бұл көрсеткіш қатаң монетарлық жағдайлар сақталып, экономиканың даму параметрлері өзгермеген жағдайда ғана тіркелуі мүмкін.
Бұл тұста проинфляциялық тәуекелдер сақталып отыр. Атап айтқанда, ішкі факторлар ретінде мемлекеттік шығындардың одан әрі өсуі мен Ұлттық қордан трансферттердің ұлғаюы бар. Ал сыртқы факторлар арасында АҚШ-тың сауда саясатына байланысты жаһандық экономикалық сұраныстың төмендеуі мүмкін деген белгісіздік пен тәуекелдер бар.
«Қазір ақша-несие саясатының әсері байқала бастады: наурыз айында базалық мөлшерлеме 16,5%-ға дейін көтеріліп, сәуірде сол деңгейде сақталғаннан кейін, айлық инфляцияның бәсеңдеуі байқалды. Екінші жағынан, жылдық инфляцияның жоғары деңгейде болуы өткен баға «шоктарының» әсері жалғасып жатқанын көрсетеді», – деп жазылған BCC Invest сарапшыларының болжамында.
Жалпы алғанда, сарапшылар айлық инфляцияның әрі қарай баяулайды деп болжайды. Бұған дейін Ұлттық банк қазіргі инфляциялық факторлар мен сыртқы белгісіздікті ескере отырып, базалық мөлшерлемені төмендетуге негіз жоқ деп хабарлаған еді.
Ал ақша-несие саясатына қатысты келесі шешімін бас банк 5 маусымда жариялайды.