15 мың студент құжатын қайтарып алды. Неге?

15 мың студент құжатын қайтарып алды. Неге?
15 мың студент құжатын қайтарып алды. Неге?

Жуырда Өзбекстан Республикасының білім беру мекемелеріне қабылдау жөніндегі мемлекеттік комиссияның 2020 жылғы 4 ақпандағы № 12 қаулы­сына сәйкес Тәжікстан, Қырғыз Респуб­ли­касы және Қазақстан жоғары оқу орындарында оқитын Өзбекс­тан азаматтарына олардың білімін өз елде­рінің жо­ғары оқу орындарына ауыстыру туралы өті­ні­ші қа­былданады. Бұрын тестілік емтихан тапсырып, бел­гілі балл жинау қажет болған талаптар жойылып, енді осылайша емтихансыз өз еліне ауысуға рұқсат берілді. Өзбекстанның барлық өңі­рінде құрылған өңірлік жұ­мыс топтары 7-15 ақ­пан ара­лы­ғында құжат қабыл­дап жатыр. Міне, осы қаулыдан соң елі­міздегі өзбекстандық сту­дент­тер құжаттарын жаппай алып жатыр. Шымкент қаласы Өз­бек­станмен көр­ші тұратындық­тан мұнда сту­дент­тер легі көп. Бір Шым­кент­тің өзінде 15 000 өзбекстандық студент бар екен. Оның 7 000-нан астамы М.Әуезов атындағы ОҚМУ-да оқыса, 1 500-і – Оң­түс­тік Қазақ­стан мемлекеттік педаго­гика­лық университетінде білім алады. Оған үшінші мега­по­листегі тағы 8 жоғары оқу ор­нын қосыңыз. Жалпы, осы­нау қаулыдан соң, апта басынан бері Шымкенттегі барлық оқу орнында жаппай дүрбелең. Өзбекстан тарапы 15 ақпанға дейін құжат қабылдайтын бол­ған соң студенттер таң сәрі­ден қара кешке дейін университет аумағын торуылдап, құжат алудың әбігеріне түскен. М.Әуезов атындағы ОҚМУ-дың комиссия мүшелері күн сайын студенттердің шектен тыс келіп жатқанын айтады. Осынша студентті құжаттан­ды­ру шара­лары 1-2 күнде біте салмайды. Оның үстіне, басым бөлігінің оқу ақысына қарыз­дары, сес­сия­ны жаппағандары да бар. Мұн­дай мәселесі жоқ студенттер құжаттарын жылдам ресімдеп жатқан. Сондай-ақ өзбекстан­дық студенттер әзірге транс­крипт қана әкетіп жатыр, егер ол жаққа оқуға түсе алмаса, мұн­­да сабағын жалғастыра ала­ды.

Қош, бұл өзбекстандық сту­денттер бізде неге көбейді? Мә­се­ленің түбіне үңілейікші. Себе­бі ең алдымен бізде оқуға түсу жеңіл. 50 шекті балл жина­са­ңыз, кез келген оқу орнына қа­был­дана бересіз. Әрине, ақысын төлесеңіз болғаны. Ал шетел студенттеріне бұдан да жоғары жағдай жасалған. Емти­хан тапсырмайды, бар болғаны әңгімелесу арқылы оқуға түсіп тұр. Өзбекстандық студенттер­дің айтуынша, өз елдерінде ЖОО-ға түсуге талап жоғары. Емти­хан қатаң қадағаланады. Оның үстіне, ондағы оқу ақысы да біздегі жекеменшік оқу орын­дарына қарағанда әлде­қай­да жоғары. Сонымен қатар шетелдік студенттердің құқығы қорғалған. Кез келген жерде еркін жүріп-тұрады. Бірінші кезек­те жатақханамен қамтама­сыз етіледі. Сессия да анау айт­қандай қиындық туғызбайды. Мұғалімдер көп жағдайда түсі­ніс­тікпен қарап, жеңілдік жа­сай­ды. Демек, оларға тіл білмесе де, 150 шақырым қашықтықтағы Шымкентке келіп оқу әлдеқай­да жеңіл. Яғни, орыс тобында емін-еркін білім алады. Алайда олар­дың басты мақсаты – оқуға түсіп алу, одан кейінгісі 1-2-курс­­тан соң өз елдеріне ауы­­сып алу­ға әрекет жасайды. Ал шетел­­­де оқитын өзбектерге жер­­­­­гі­лікті оқу орындарына ем­ти­­­­­хан­­сыз ауысуға рұқсат етіл­ген мы­на қаулы оларға үміт отын жақ­ты.
Рас, не шықса да Шымкент­тен шығады. Кезінде өңірімізде жоға­ры оқу орындарының шек­тен тыс көбейіп кеткен кездері болды. Оның бірқатары та­лап­қа сай келмей, біртіндеп жа­бы­лып та қалды. Жуырда біре­уінің есігіне құлып салына­ды. 30 мыңға жуық студенті бар Шымкенттегі ең үлкен оқу ор­ны­ның бірі саналатын «Ай­мақ­тық әлеуметтік-иннова­ция­лық университеті­нің» тағдырына ақыры нүкте қойылды. Бір жыл бойы қайта-қайта тексеруден өтіп, жұмысын уақытша тоқ­тат­қан оқу орнының лицензиясын біржола алу туралы 9 қаңтарда соттың шешімі шықты. Талап­кер­лерді шығармашылық емти­хан­сыз, медициналық анықта­ма­сыз, ҰБТ-ның түпнұсқалық куәлігінсіз және маманданд­ы­рыл­­ған пәндерді ескерусіз оқуға қабылдау фактілері анықталған. Оған сабақ кестесін бұзу факті­ле­рін қосыңыз. Ал Шымкент қаласының Білім саласын бақылау департа­мен­­тінің басшысы өткен жылғы тексеру қорытындысында жоға­ры оқу орындарын бітірген сту­дент­тердің дипломы бойын­ша 15 өтініш қабылданбағанын айтады. Яғни, 15 құжат жарам­сыз деп танылған. Ал екі диплом мүлдем жалған болып шыққан. Бұдан шығатын қорытынды елімізде білім сапасынан гөрі ақшаға құнығу басым бо­лып кеткенін көреміз. «Дәнік­­кеннен құныққан жаман» деуші ме еді. Міне, оның соңы осын­дай сұм­дық­қа жалғасып жатыр. Ал студенттерінің болашақ тағ­ды­ры ешкімді де алаңдат­пайды. Екі ортада сабылып әуреге түсіп жүрген жұрт. 30 мыңға жуық студенті бар жабылып жатқан оқу орнының басшылығы да «Барлығын өзіміз қадағалаймыз, түлектеріміз басқа оқу орнына ауысып оқи береді» деген сыр­ғытпа жауап қайтаруда. Бұл олқылықтың алдын алуға, ақ­шадан гөрі абыройды ойлауға не кедергі деген ой түйеді екен­сің. ЖОО басшыларының біті­ру­ші түлекке «осы мекемеде жұмыс істеймін» деген анық­та­масыз диплом берілмейтіні туралы тапсырмасы тағы бар. Ол тек министрлікке дәйек ре­тінде ұсынылатын көзбояу­шы қағаз екенін екінің бірі біледі. Бәрі құжат жүзінде «ке­ре­­­мет». Мұндай «кереметтің» соңы не болмақ?   Назгүл НАЗАРБЕК

Шымкент қаласы