Еліміз әлемдік және аймақтық процестердің бел ортасында жүріп, ірі державалармен тең дәрежелі қарым-қатынас орнатуға ұмтылып отыр. Бұл бағыттағы басты қадамдардың бірі – C5+1 форматындағы ынтымақтастықты жаңа деңгейге көтеру және Қазақстанның Авраам келісімдеріне қосылу шешімі.
Парламент Мәжілісінің депутаты, Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы Айгүл Құспан C5+1 форматы мен Авраам келісімдеріне қосылу еліміздің көпвекторлы сыртқы саясатын жаңа деңгейге көтереді деген пікірімен бөлісті. Оның айтуынша, Қазақстанның мақсаты – тек шикізат жеткізуші емес, жоғары қосылған құны бар өнім өндіруші елге айналу.
– C5+1 алаңы бүгінде Қазақстанның көпвекторлы сыртқы саясатын жүзеге асырудағы маңызды құралға айналған. Бұл формат алғашында министрлер деңгейінде басталған еді, бірақ бүгінде мемлекет басшылары деңгейіне дейін көтерілді. Бұл – өзара сенім мен тиімді ынтымақтастықтың айғағы, – дейді ол.
Депутаттың пікірінше, АҚШ пен Орталық Азия арасындағы өзара іс-қимылдың күшеюі кездейсоқ емес. 2019 жылы қабылданған АҚШ-тың Орталық Азиямен ынтымақтастық стратегиясы өңірдің тәуелсіздігін, аумақтық тұтастығын және экономикалық дербестігін қолдауға бағытталған.
«Стратегия 2025 жылға дейін әрекет етеді және оның мақсаттары біздің мүддемізбен толық үндес. АҚШ өңірлік интеграцияны нығайтып, энергетика мен сирек кездесетін металдарға баса назар аударуды көздейді», – дейді А.Құспан.
Сондай-ақ ол Қазақстан мен АҚШ арасындағы экономикалық қатынастардың тұрақты өсіп келе жатқанын атап өтті. Бүгінде екі елдің тауар айналымы 4,2 миллиард долларды құрайды, ал АҚШ инвестицияларының көлемі 100 миллиард долларға жетті.
«Бұл – Орталық Азияға тартылған шетелдік инвестициялардың 80 пайызы және еліміздің тәуелсіздік жылдарындағы барлық инвестициялардың 13 пайызына тең көрсеткіш. Бұл – өзара сенімнің нақты дәлелі», – деді депутат.
Айгүл Құспан энергетика саласы әлі де негізгі бағыт болып қала беретінін, бірақ сирек кездесетін минералдар мен транзиттік жобалар да қатар дамитынын атап өтті.
«АҚШ тұтынатын уранның шамамен 24 пайызын Қазақстан қамтиды. Егер біз экспорт көлемін арттырсақ, стратегиялық серіктеске айналамыз. Бірақ басты мақсат – тек шикізат жеткізуші емес, жоғары қосылған құны бар өнім өндіруші ел болу», – дейді ол.
Осы тұрғыда Wabtec компаниясымен бірлесіп локомотивтер шығару жобасы мысалға келтірілді. Бұл жоба арқылы Астанадағы зауытта 47 пайыздық локализация деңгейіне қол жеткізілген.
«Бұл – энергия үнемдейтін және ұзақ қызмет ететін заманауи техника. Біз Қазақстанды транзиттік хабқа айналдыруды көздеп отырмыз, сондықтан осындай жобалар өте маңызды», – деді депутат.
Айгүл Құспанның пікірінше, Қазақстанның Авраам келісімдеріне қосылу туралы шешімі еліміздің жаһандық бейбітшілік пен тұрақтылыққа қосқан үлесін айқындайды. Депутат Қазақстанның бұл бастаманы қолдау арқылы бейбітшілік пен серіктестік идеясын кеңейтіп отырғанын атап өтті.
– Авраам келісімдері әзірге декларативті сипатта болғанымен, олардың болашағы зор. Егер осы формат аясында нақты экономикалық жобалар іске асып, жаңа мемлекеттер қосылса, бұл келісімдер жаһандық тұрақтылықтың тірегіне айналары сөзсіз, – деді А. Құспан.
М. ТӨЛЕУ