Негізінен, хиджаманың құрғақ және ылғалды банкамен емдеу дейтін екі түрі бар. Құрғақ емдеуде теріні тіліп жарақаттамай, пластик, не шыны банканы теріге жабыстырады, ал ылғалды әдісте теріге кішкене тіліктер жасап, үстіне 5-10 минутқа банка қояды. Екі әдіс те ірі бұлшықеттер орналасқан дене бөлігіне, арқа, бөксе, кеуде, іш аймағына қойылады. Алайда кейінгі кездері табан, қол, мойын, тіпті бетке қою да кең тарады. Косметологтардың пікірінше, косметологиялық хиджама дене хиджамасынан кейін пайда болған. Дене хиджамасынан оң нәтиже болғандықтан, бұл әдіс кейіннен дамыған екен. Мәселен, арқасын безеу қаптаған адамдар хиджама жасатқан соң пайдасын көрген дейді.
Бір қызығы, хиджаманың кез келген түріне қатысты нақты ғылыми дәлел, заманға сай жаңа тәсіл болмаса да, оны жасатуға жүгіретіндер қатары артпаса, азаймай тұр. Косметологиялық орталықтардың әлеуметтік желідегі жарнамасы да самсап, қыз-келіншектердің көзін қызықтыратыны тағы бар. Қыздар ісінуді азайтып, сыртқы келбеттің әдемі көрінуіне көмектеседі десе, енді бірі пигмент-дақтардан, безеуден құтылу үшін пайдалы санайды. Әсіресе, фаст-фуд өнімдерін, зиянды тағамдарды жиі тұтынатындардың бетінде түрлі мәселе туындайды, сол себепті хиджамаға барып жатады. Бүгінде жасөспірімдер де, тіпті ерлер де косметологиялық хиджама жасатады.
12 жылдан аса тәжірибесі бар косметолог Айғаным Құдайбергенқызы хиджаманың пайдасын жоққа шығармайды, тек білікті маманның көмегіне жүгіну керек дейді.
– Бетке арналған хиджаманы косметологиялық хиджама немесе капилляротерапия деп айтады. Капилляротерапия деп атауының себебі, біз тек тері астындағы капилляр қанды аламыз. Бұл процедура беттегі токсиндерді, арам қанды тазалап, беттегі ішкі ресурстарды қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Пластикалық ота немесе салондағы басқа да процедуралар уақытша ғана әсер береді. Пластикалық хирургия ешқашан да бет терісінің сапасымен жұмыс істемейді, бетіңізді тартып, формасын өзгертумен шектеледі. Бетіңізде пигментация, безеу немесе ұсақ әжімдер де сол қалпы қалады. Капилляротерапия адам терісінің сапасына әсер етіп, ішкі регенерация жасап, адам терісі 10-15 жылға жасарады, – дейді косметолог.
Елімізде хиджама медициналық қызмет түріне жатпайды. Қазақстан Республикасының «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» заңында «Дәстүрлі медицина – бұл халық медицинасындағы көп ғасырлық дәстүрлерге негізделген, профилактика, диагностика, емдеу және қалпына келтірудің кодификацияланған әдістерінің жиынтығы, медициналық қолдануға рұқсат етілген. Дәстүрлі медицина саласында қызмет ету құқығы – медициналық білімі бар, денсаулық сақтау саласының сертификаты мен заң бойынша лицензиясы бар тұлғаларға беріледі» деп жазылған. Елде хиджама дәстүрлі медицина түріне де жатпайды, лицензияланбайды. Сол себепті емді екінің бірі жасауды машық әрі кәсіп еткен, медициналық білімі жоқтар да бес күндік курс оқып, шипагер де, косметолог та атанып, өздігінен ем жүргізе береді. Мұны дерматолог Жанна Мұратқызы да растап отыр.
– Бұл емдеу дәстүрлі емес медицинаға жатады, яғни медициналық қызмет түріне кірмейді. Сондықтан хиджамамен айналысатын адамдардың лицензиясы жоқ. Пайдасы жөнінде дәлел, еш ақпарат жоқ. Бетке хиджама жасау арқылы ұйыған қанды сұйылтады деп айтады, яғни бетке иненің көмегімен травма жасайды, сол кезде бет клеткалары жаңарады, нәтижесі бар дейді. Өз басым хиджама жасамаймын, жасамағанмын да, алғашында байқап көргенмін. Жарайды, біз бетке травма жасап сондай нәтижеге жетерміз, бірақ мезотерапия арқылы әлдеқайда сенімді, жоғары нәтиже болар еді, сондықтан да мезотерапия жасаймын деп шештім. Дәрігер ретінде жауапты істі мойныма алған соң лицензиясы бар, мақұлданған емді жүргізгім келеді, – дейді дерматолог дәрігер.
Ж.Мұратқызының көмегіне безеу маза бермеген пациенттер жиі жүгінеді. Емделушілер одан бұрын хиджама жасатып, керісінше жағдайын ушықтырып алған.
– Безеудің орнын емдейміз дегенді естіп хиджама жасатқан ем алушыларым көп. Көбіне олардың беті асқынып кетеді, хиджама көмектеспеген, керісінше іріңге ұласқан, акненің орны қалып қойған. Сондықтан да хиджама көмектеседі деп біржақты пікір бере алмаймын, – дейді дәрігер.
Ақбота Мұқыш бетін емдеуде хиджама жасауды байқап көрген, алайда ол да ешқандай әсер бермегенін жеткізді. Әлия Мыразаханқызы есімді кейіпкеріміз болса, хиджаманың пайдасы мол екенін айтады.
– Арқаға, аяққа жасатқанмын, өзімді сондай жеңіл сезінемін. Хиджаманы да жасатамын, сүлікті де қойдырамын. Жақсы көмектеседі, арқам тырысып жүргенде барсам, бір жаным кіріп қалады. Өзіме қатты ұнайды, бірақ бетке жасатқанымда аса пайдасы болмады, – дейді Ә.Мырзаханқызы.
Косметолог Айғаным Құдайбергенқызы да медициналық білімі жоқтар курс оқып, хиджама жасауды үйреніп алғанын мойындайды, бірақ бәрі оқытушыға тікелей байланысты дейді.
– Хиджама дәстүрлі емес медицина түріне жатады. Әлбетте, курсты кез келген адамға оқуға болады, Қазақстан бойынша оқушыларым өте көп, жақсы нәтиже де көрсетіп жүр. Дегенмен мұның бәрі ұстазға, оқытушының өзіне байланысты. Түрлі жарнамаға сеніп қалмай, өз ісінің мамандарына ғана баруға шақырамын, – дейді А.Құдайбергенқызы.
Маманның сөзінше, процедурадан кейін дақ пен тыртық қалмайды. Егер де емді оқыған-тоқыған, білікті маман жасаған болса, ешқандай да қаупі жоқ. Айғаным ханымның дене хиджамасымен айналысқанына 12 жыл, ал медициналық хиджаманы қолға алғанына 7 жыл болған. Ол Дубай, Мысыр, Ресей сынды елдерден де білім алып, шеберлігін жетілдіріп отырған. Косметолог 2022 жылы People Awards байқауының «Халықаралық хиджама тренері» атағына ие болған.
Ал дерматолог Майра Сапарбекқызы кез келген адамның косметологиялық хиджама жасап жүргеніне алаңдаулы.
– Қазір хиджаманы дәрігерлер емес, қысқа уақытта курсын оқып алып екінің бірі жасап кетті. Біз, дәрігерлер, бұл саланы кемінде 9 жыл оқимыз, үнемі ізденістеміз, ұдайы білім аламыз. Бетте қан тамыры өте көп, үштік нерв дейтін өте қауіпті нерв түрі бар. Соның бәрінің анатомиясын, физиологиясын білу керек. Дәрігер ғана ауру асқынған жағдайда қалай емдеу, қалай алдын алу керек екенін біледі. Егер дәрігер медициналық, косметологиялық орталықтарда істесе қарсы емеспіз, – дейді дәрігер.
Дерматологтың айтуынша, косметологиялық хиджама беттегі кез келген мәселені емдей алмайды. Безеу мен акненің түрі көп, білікті дәрігер ғана диагноз қойып, соған сай кеңес беріп, ем жасай алады. М.Сапарбекқызы процедураны жасатпас бұрын дәрігердің рұқсатын алу керегін қадап айтты.
– Іріңді безеу кезінде, акне асқынған жағдайда ешқандай да жарақат жасауға болмайды. Бет терісіндегі әжім де эпидермис қабатында емес, бұлшықетке байланысты, сондықтан да хиджама бет әжімін кетіруге де көмектеспейді. Кез келген травматизация коллаген стимуляциясы, яғни қан айналымын реттеуде көмегі тиеді. Хиджаманы тек дәрігердің кеңесімен жасау керек, – деп түсіндірді дерматолог маман.
Сонымен қатар дәрігерлер косметологиялық хиджаманың беттегі қан айналымын реттеуге көмегі тигенімен ағза тазармаса, процедурадан еш нәтиже болмайды дейді. Косметологтар бетті неше түрлі тазартудан өткізіп, оның бергі жағын ғана тазартады, ал іштегі әртүрлі шлак сол күйі қалады. Косметолог А.Құдайбергенқызы бетке хиджама жасамас бұрын мына жағдайларды ескеру керек деді.
– Хиджама жасамас бұрын алдымен емделуші қандай процедураға келгенін біліп, танысуы қажет. Хиджамадан соң 2 күн косметикалық өнімдерді пайдалануға болмайды. Ал беттегі дақтар 2-3 күнде кетіп қалады. Бастысы – бәрі маманға байланысты, процедураны өте мұқият жасау керек. Хиджаманың зияны жоқ, аяғы ауыр әйелдер де, жасөспірімдер де, ерлер де келеді. Әуелі ағзаны тазартамыз, клиент бұдан соң диета ұстайтын болады, – дейді ол.
2023 жылы Мысыр мен АҚШ ғалымдары жүргізген зерттеуде хиджаманың кейбір тірек-қимыл жүйесі аурулары мен спорттық жарақаттар кезіндегі ауырсынуды жеңілдетуге көмектесуі мүмкін екенін көрсеткен. Бірақ зерттеу нәтижесі толық нәтиже берген емес. 2024 жылы Ұлыбритания мен Аустралия мамандары ылғалды банкалы терапияның пайдасын зерттеген, бірақ одан да толық шешім айту мүмкін емес. Бүгінге дейін хиджаманың, косметологиялық хиджаманың да нақты клиникалық пайдасын растайтын дәлелдер жоқ. Бет терісінің әдемі, сәбидікіндей таза болуын армандайтын қыз-келіншек көп-ақ, дегенмен де жылтыраған жарнамаға алданып қалмаңыз дейміз.
Айсұлу СЪЕЗХАН