Қазақстанда жаяу жүргіншілердің жолды белгіленбеген жерден кесіп өтуі – жиі кездесетін құқықбұзушылықтардың бірі. Әсіресе, адамдар асығыс кезде немесе жақын маңда арнайы жаяу жүргіншілер өткелі болмаған жағдайда, жолды тікелей кесіп өтуге дағдыланған. Алайда бұл әрекет ең алдымен адамның өмірі мен денсаулығына үлкен қауіп төндіреді және заң жүзінде әкімшілік құқықбұзушылық болып саналады.
Заң не дейді?
Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 615-бабына сәйкес, жол қозғалысы ережелерін бұзып, жолды белгіленбеген жерден кесіп өткен немесе бағдаршамның қызыл шамына қарамастан өткелге шыққан азамат әкімшілік жауапкершілікке тартылады. Бұл норма жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған.
Айыппұл мөлшері мен төлеу тәртібі
2025 жылы бір айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 3 692 теңге болып бекітілді. Осыған сәйкес, жолды белгіленбеген жерден кесіп өткені үшін салынатын айыппұл мөлшері – 2 АЕК, яғни 7 384 теңге. Бұл сома жол қозғалысы ережелерін елемеудің құны ретінде қарастырылады.
Құқықбұзушылықты жол-патрульдік полиция қызметкерлері немесе бейнебақылау камералары тіркейді. Камера арқылы тіркелген жағдайда, айыппұл туралы хабарлама азаматтың тұрғылықты мекенжайына немесе eGov.kz порталындағы жеке кабинетіне жіберіледі. Айыппұлды 30 күн ішінде төлеу қажет. Төлем Халыққа қызмет көрсету орталықтары (ХҚКО), банктердің мобильді қосымшалары немесе электронды үкімет порталы арқылы жүзеге асырылады.
Жеңілдікпен төлеуге бола ма?
Иә. Егер азамат айыппұлды 7 күн ішінде өтесе, заң бойынша 50% жеңілдік қарастырылған. Бұл жағдайда 7 384 теңгенің орнына тек 3 692 теңге төлейді. Ал төлем мерзімін өткізіп алса, айыппұл 25%-ға өсіп, жалпы сома 9 230 теңгеге дейін жетуі мүмкін. Мұндай жағдайда іс сот орындаушыларына жолданып, мәжбүрлеп өндіру шаралары қолданылуы мүмкін.
Айыппұлмен келіспесе не істеу керек?
Егер азамат өзіне тағылған айыппен келіспесе, яғни жолды рұқсат етілген жерден өткенімен айыпталғанын немесе инспектор тарапынан қате кеткенін дәлелдегісі келсе, 10 күн ішінде шағым түсіруге құқылы. Бұл үшін жазбаша өтініш, фото/видео дәлелдер және қажет болған жағдайда куәгерлердің мәліметтері ұсынылуы керек. Шағымды әкімшілік сотқа немесе eGov.kz порталы арқылы онлайн жолдауға болады.
Ережені сақтау не үшін маңызды?
Жолды белгіленбеген жерден кесіп өту тек заңбұзушылық емес, сонымен қатар өмірге тікелей төнетін қауіп. ҚР Ішкі істер министрлігінің мәліметіне сәйкес, жыл сайын ондаған жаяу жүргінші дәл осындай жағдайларда жарақат алып, кейбірі қаза табады. Сондықтан жол ережесін сақтау – бұл тек заңға бағыну ғана емес, өз өмірің мен жақындарыңның қауіпсіздігіне деген жауапкершілік.