Жол бойындағы жанайқай

Жол бойындағы жанайқай
Атырау облысында жол-көлік оқиғаларының саны күннен-күнге өсіп барады. Бұл жай ғана статистика емес, әрбір деректің ар­тын­да бір отбасының қайғысы, қаза болған адамның тағдыры, жа­рақат алған баланың үміті жатыр. Жол қауіпсіздігіне қатысты мә­селе бүгінде өңір халқын ғана емес, билікті де алаңдатып отыр.

Бір ғана жылдың ішінде 1000-ға жуық адам зардап шек­кен. 2024 жылдың соңына дейін Атырау облысында 600-ден ас­там жол-көлік оқиғасы тір­ке­ліп, соның салдарынан 73 адам қа­за тауып, 858 адам жарақат ал­ған.

Жыл басынан бері Атырау об­лысы бойынша 655 жол апаты тір­келген. 36 адам қаза тауып, 950 жа­рақат алған. Бір өкініштісі, ажал жас таңдамайды. Көз жұм­ған­дар арасында тұтас отбасылар, ба­лалар, ересектер де бар ...

Атырау облысы Полиция де­пар­таментінің баспасөз хатшысы Мейірім Ердәулеттің айтуынша, көп жағдайда апаттар адамның нем­құрайдылығы мен асығы­с­ты­ғынан болады. «Жүргізушілер ере­­­жені сақтамайды, ал жаяу жүр­гіншілер жарықсыз жерден өте­ді. Әсіресе, ауылдық аймақ­тар­дағы жолдарда малдың жолға шы­ғуы өте қауіпті. Қазір біз «Сер­гек» пен басқа да цифрлық жүйе­лер­ді кеңейтудеміз. Бірақ басты құрал – тәртіп пен сана», – дейді ол.

Есболат Балабаев – арбаға таңыл­ған ерікті. Ол полиция қыз­мет­керлерімен бірге үнемі рейдке шы­ғып, өзінің де кезінде жол апа­тының құрбаны болғанын жүр­гізушілерге айтып, оларды жол ере­жесін сақтауға шақырып жүр. 

«Қаламызда жол-көлік оқи­ға­лары жиі болады. Бүгінде Аты­рау­да 400-ден астам адам жол апа­тынан зардап шеккен. Өзіміз де осы жағдайды бастан өткерген соң жол апатының салдары қан­дай ауыр болатынын жақсы тү­сі­неміз. Жол қателікті кешірмейді. Сон­дықтан жолда әрдайым абай бо­лыңыздар», – дейді қоғам бел­сендісі.

Белсендінің айтуынша, біз­ге тек бақылау емес, тү­сін­­­­діру керек. «Балалармен, жа­с­өс­­­пірімдермен жүйелі жұмыс жүр­­­гізу керек. Қазіргі мек­теп­тер­де «Жолда жүру мәдениеті» са­ба­ғы қайта енгізілсе, тиімді болар еді. Жол қауіпсіздігі тек полицей­дің емес, әр отбасының жауапкер­ші­лігі» дейді ол.

Атыраулық тұрғын, 20 жыл­дан бері көлік тізгіндеп жүрген кә­нігі жүргізуші Қабиболла Рах­ма­новтың айтуынша, Атырауда жол апаттарының едәуір бөлігі тар, кеңейтілмеген жолдарда бо­ла­ды. «Бұл әсіресе қаланың шеткі ау­дандарында және республика­лық бағыттарда анық байқалады. Жол­дарда маневр жасау мүмкін­ді­гі аз болғандықтан, қарсы ба­ғыт­­­қа шығу немесе бірін-бірі ба­­­сып озу әрекеттері көп жағдай­да апатпен аяқталады. Сондықтан жол­ды кеңейтуге, үш, төрт жо­лақ­ты жол салуға мән беру керек» дейді ол.

Сөзінің жаны бар, бір ғана Атырауда қалаішілік жол­дың көбі екі жолақты ғана, ал кей кө­шелер мүлде кеңейтілмеген. Қа­зір жаңа ық­шам аудандар – Нұр­сая, Тал­ғай­раң, Балауса, Бір­-лік – көлік қозғалысы тығыз учас­­­келерге ай­­­налып барады.

Республикалық маңызы бар «Ақтөбе – Атырау – Астрахань», «Дос­сор – Құлсары – Бейнеу», сон­дай-ақ «Орал – Атырау» бағы­тын­дағы жолдар – ең қауіпті учас­­­­келердің қатарында. Бұл жол­­дарда тәулігіне 9 мыңнан ас­там көлік өтеді. Алайда жол жүк­те­месі үшін есептелген мөлшер  не­бәрі 3,5 мың. Яғни, жолдар ауыр көлік қозғалысына лайық­тал­­маған.

Қалаіші мен маңындағы не­гіз­гі жолдар екі жолақты ғана, ал кө­лік саны жыл сайын артып ке­­­­леді. Облыс көлемінде жаяу жүр­гіншілерге қатысты тіркелген оқи­ғалар саны – 514. Оның ішін­де 18 адам қаза тапқан. 

Жол ережесін мектептен бас­тау керек дегеннің жаны бар, се­бе­бі жыл басынан бері Атырау об­лысында кәмелетке толмаған­дар­дың қатысуымен 268 жол-кө­лік оқиғасы тіркеліп, салдарынан ал­ты жасөспірім көз жұмған. Та­ғы 310-нан астам бала түрлі дене жа­рақатын алған. Бұл сандар жол қауіпсіздігі мәселесінің қанша­лық­­ты өзекті екенін көрсетіп отыр. Жолға үй жануарларының не­м­есе жайылып жүрген ірі қа­ра­ның шығуы – өңірдегі апаттардың бір себебі. 2023 жылдың өзінде жан­уарлар себеп болған 30-дан ас­­там оқиға тіркелген.

Бүгінде өңірде «Сергек», «Ки­бер-шериф», Ekin Patrol сияқты цифрлы бақылау жүйелері енгі­зілу­де. 300-ден астам полицей мен 125 автокөлік жол қозға­лы­сын қадағалауда. Сонымен қатар «Жол қауіпсіздігі апталығы», «Қор­ғау» мобильді қосымшасы, ар­найы патрульдік топтар іске қо­сылып отыр.

Айта кету керек, Атырау об­лы­сы бойынша жалпы пайдала­ным­дағы автомобиль жолдары­ның жалпы ұзындығы – 3051,6 ша­қырым, соның ішінде респуб­ликалық маңызы бар 990 шақы­рым, облыстық маңызы бар 973 ша­қырым, аудандық маңызы бар 1088,6 шақырым. Аты­рау облысы арқылы өтетін рес­публикалық маңызы бар трас­салар мен ауда­наралық тасжол­дар­дың жағдайы сын көтермейді. Шұрық тесік, арнайы белгілер мен жарықтан­дыруы жеткіліксіз жол­дар көлік жүргізушілерін қа­тер­ге итермелеп отыр.

Тобықтай түйін: 

Атыраудағы жол апаттарының көбеюі – кешенді мәселе. Ол тек тәртіпке емес, жол сапасына, жолдың еніне, инфрақұрылымға да байланысты. Қала мен облыста көлік саны көбейіп жатқан шақ­та жолдарды кеңейтпей, қауіпсіздік мәселесін шешу мүмкін емес. Уақыт – шешуші фактор. Егер нақты қадамдар бүгін бастал­маса, ертең тағы да сандар емес, тағдырлар зардап шегеді.

Айта кету керек, биылғы 1 қаңтардан 31 мамырға дейінгі ара­лық­та республика бойынша 12 219 жол апаты тіркелген. 17 мыңнан астам адам зардап шегіп, соның 700-ден астамы ажал құшқан. Бұл қор­­қы­нышты болса да, ресми дерек. Жылағың келеді. Дегенмен дәл қазір  сіз бен біздің қолымыздан келетіні – жол бойында қара­пайым қауіпсіздік ережесін сақтау болып тұр. Себебі көлік тізгін­де­ген жүргізушінің жол ережесін сақтауы – үйге аман жетудің ке­­пілі.

Баян Жанұзақ, Атырау облысы